Αναμφίβολα νικήτρια των εκλογών, φτάνοντας στον πρώτο γύρο σχεδόν το 40% και στον δεύτερο το 54% , βγήκε η αποχή. Ένα φαινόμενο που έκανε αίσθηση αλλά ελάχιστα αναλύθηκε όπως του αρμόζει. Δεν πρέπει να παραβλέψουμε το συγκεκριμένο φαινόμενο ειδικά σε περιόδους κοινωνικοοικονομικής κρίσης. Χαμηλό βιοτικό επίπεδο, απαξίωση των δημοκρατικών θεσμών και των πολιτικών δυνάμεων στο σύνολό τους, έξαρση της ξενοφοβίας, όλα αυτά οδήγησαν στο παρελθόν σε ολοκληρωτικά καθεστώτα. Εξάλλου το ποσοστό της Χρυσής Αυγής στον δήμο της Αθήνας μόνο μεμονωμένο ή τυχαίο δεν πρέπει να θεωρηθεί.
Εξετάζοντας της γεωγραφία της αποχής σε περιφεριακό επίπεδο οπου το κεντρικό πολιτικό είχε αναβαθμισμένη επιρροή, θα ήταν άστοχο να καταλήξουμε στο απλοϊκό συμπέρασμα ότι όσοι δεν ήρθαν να ψηφίσουν στήριζαν στο παρελθόν τα δυο κόμματα εξουσίας. Μπορεί πράγματι να επηρεάζονται περισσότερο το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ αλλά η αποχή αγγίζει όλα τα κόμματα αν εξαιρέσει κανείς το ΚΚΕ. Από τα αποτελέσματα πλήττονται σχεδόν όλες οι πολιτικές δυνάμεις και σίγουρα καμία δεν καταφέρνει να εκμεταλλευτεί το πολύ ρευστό πολιτικό σκηνικό ώστε να κάνει μια εντυπωσιακή διαφορά. Όλοι σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό φάνηκαν ελλιπείς.
Οι περισσότεροι πολίτες λοιπόν απείχαν επειδή δεν έβρισκαν στις παρούσες πολιτικές δυνάμεις τις ελάχιστες προϋποθέσεις που θα τους έπειθαν να προσέλθουν στις κάλπες για να ψηφίσουν μια εξ’αυτών . Παραταύτα η αποχή, ακόμα και αν δεν γίνεται αντιληπτό άμεσα, έθεσε σε αμφισβήτηση και έναν δημοκρατικό θεσμό όπως αυτόν των εκλογών. Εννοείται ότι απέχουμε πολύ ακόμα από το να γίνει πλειοψηφικό το σύνθημα «αν οι εκλογές άλλαζαν κάτι, θα ήταν παράνομες» όμως η κοινωνία κυριαρχείται από ένα αίσθημα παραίτησης θεωρώντας πως πολύ δύσκολα τα πράγματα αλλάζουν μέσω των εκλογών, τουλάχιστον των τελευταίων. Βέβαια το αίσθημα παραίτησης διαπερνά όλες τις εκφράσεις τις συλλογικής ζωής. Πως φτάσαμε ως εδώ;
Ο θάνατος της πολιτικής
Η πολιτική με την έννοια ότι η κοινωνία αποφασίζει προς τα πού θέλει να κατευθυνθεί φαίνεται πως έχει πεθάνει και μαζί της πέθαναν και οι ιδεολογίες. Πλέον έχει υπερισχύσει η αντίληψη πως τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει μέσα από συλλογικές διαδικασίες, είτε αυτές είναι οι εκλογές είτε μπορεί να είναι μια πορεία. Είναι λες και η χώρα, ο κόσμος όλος, έχει μπει σε έναν αυτόματο πιλότο όπου η πολιτική έχει χάσει το νόημα της. Η κατεύθυνση φαίνεται να είναι μόνο μία .Οπότε δεν μας χρειάζονται πολιτικές δυνάμεις που να προτείνουν εναλλακτικές κατευθύνσεις αλλά τεχνοκράτες που να διαχειρίζονται καλύτερα καταστάσεις μιας μονοδιάστατης κατεύθυνσης. Η ανάθεση βασικών εξουσιών του κράτους στο ΔΝΤ αποτελεί βασικό παράδειγμα. Το μείγμα πολιτικών του ΔΝΤ δεν είναι νέο στην ελληνική κοινωνία. Ασκείται εδώ και 30 χρόνια από τα κόμματα εξουσίας, απλά εντατικοποιείται με την άφιξη της κρίσης οπότε και η ελληνική κυβέρνηση επιστράτευσε τους τεχνοκράτες του ΔΝΤ.
Τελικά πέθανε η πολιτική και η ιδεολογία; Ίσως κάποιοι θέλουν να μας κάνουν να το πιστέψουμε αλλά η αλήθεια είναι ότι η κοινωνία συνεχίζει να καθορίζεται από αυτές και για την ακρίβεια ποτέ δεν σταμάτησε. Άραγε ο «μονόδρομος» που διανύουμε δεν είναι πολιτική επιλογή; Ή μήπως η συγκεκριμένη πολιτική επιλογή δεν είναι απόρροια συγκεκριμένης ιδεολογίας;
Οι αιτίες
Τον μεγαλύτερο παράγοντα αποσύνθεσης της πολιτικής ζωής αποτελούν τα δύο μεγάλα κόμματα εξουσίας και ο μηχανισμός που τα στηρίζει. Εφεύραν και αναπαράγουν την αντίληψη του μονόδρομου παρουσιάζοντας όλες τις υπόλοιπες πολιτικές επιλογές ως αδιέξοδες και ουτοπικές προσπαθώντας με αυτόν τον τρόπο να παραμένουν στην εξουσία. Καλλιεργούν παράλληλα την ιδέα του ατομισμού απομονώνοντας το άτομο από μια συλλογική αντίληψη της κοινωνίας. Πρόκειται για μια ιδεολογική μάχη όπου ο νεοφιλελευθερισμός φαίνεται να επικρατεί από το 80’ και μετά ύστερα από τις ήττες της Αριστεράς και της παραδοσιακής σοσιαλδημοκρατίας για διαφορετικούς λόγους. Στα παραπάνω πρέπει να προσθέσουμε και την διαφθορά των πολιτικών η οποία διαπερνά ολόκληρη την πολιτική ζωή, από τον πρωθυπουργό μέχρι τον τελευταίο βλαχοδήμαρχο και δημιουργεί μια αντίληψη ότι η πολιτική είναι στην ουσία η δημιουργία πελατειακών σχέσεων και η προαγωγή προσωπικών συμφερόντων.
Δεύτερος παράγοντας είναι η στάση της Αριστεράς. Πράγματι η τελευταία φαίνεται τουλάχιστον ανεπαρκής στο να υποδείξει έναν διαφορετικό τρόπο οργάνωσης της κοινωνίας την στιγμή μάλιστα που το φαινόμενο της κρίσης θα έπρεπε να την ευνοεί γιατί αποτελεί επαλήθευση της δικής της ιδεολογίας. Παρουσιάζεται κατακερματισμένη αν και τα πράγματα που την ενώνουν είναι πολύ περισσότερα από αυτά που την χωρίζουν και με τους διάφορους μικροηγεμονισμούς να κλέβουν την παράσταση από τις προτάσεις της που θα μπορούσαν να αποτελούν διέξοδο. Στην τελική είναι σαν και η ίδια να μην πιστεύει στις δυνατότητές της απογοητεύοντας τον κόσμο που στρέφεται προς αυτή και αδυνατώντας έτσι να διαψεύσει την θεωρία του μονόδρομου.
Παραταύτα αν συνυπολογιστούν τα ποσοστά του ΚΚΕ, του ΣΥΡΙΖΑ και της ΑΝΤΑΡΣΥΑ τότε η αντικαπιταλιστική Αριστερά παίρνει παραπάνω από 16%. Αν στο συγκεκριμένο ποσοστό προσθέσουμε και αυτό της Δημοκρατικής Αριστεράς και των Οικολόγων Πράσινων (μιας και σε αυτούς τους χώρους υπάρχουν κάποιες τάσεις αριστερής κατεύθυνσης) τότε φτάνουμε στο 21%. Φαίνεται δηλαδή πως ένα σεβαστό μέρος των ψηφοφόρων θέλει να πιστεύει ότι η Αριστερά μπορεί να ανατρέψει το πολιτικό σκηνικό προτείνοντας κάτι διαφορετικό.
Επίλογος
Εξετάζοντας λοιπόν το φαινόμενο της αποχής ως ακόμα ένα φαινόμενο μαρασμού της συλλογικής ζωής μπορούμε ίσως να καταλήξουμε σε ορισμένα συμπεράσματα. Ίσως να πρέπει να ξανασυνειδητοποιήσουμε ότι η πολιτική δεν είναι μόνο το ο,τι συμβαίνει στα εκάστοτε κομματικά γραφεία αλλά ένα μέρος της κοινωνικής ζωής μας που μας επηρεάζει και το επηρεάζουμε είτε θέλουμε είτε όχι γιατί ζούμε μέσα σε μια οργανωμένη κοινωνία άρα είμαστε πολιτικά όντα. Ίσως να πρέπει να ξαναθυμηθούμε πως κάποια βασικά συλλογικά δικαιώματα όπως αυτό της ψήφου δεν μας τα χάρισε κανένας αλλά αντίθετα κατακτήθηκαν μετά από αγώνες, οπότε θα ήταν κρίμα να τα χαρίσουμε εμείς σε κάποιους. Το άκυρο ή λευκό μπορεί κάλλιστα να δώσει το μήνυμα ότι «κανένας δεν μας κάνει» και παράλληλα να προστατεύσει το δικαίωμά του εκλέγειν και εκλέγεσθαι. Ίσως να πρέπει να ξανανακαλύψουμε πως όποτε η κοινωνία άλλαξε δραστικά, αυτό δεν συνέβη από λίγα και φωτισμένα άτομα αλλά από συλλογικότητες ατόμων που συναποφάσιζαν και δρούσαν συλλογικά. Ίσως τελικά να πρέπει να ξαναρχίσουμε από την αρχή.
ΜΩΡΑΚΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
ΜΩΡΑΚΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
